Bloggoppgaver 20.04.09:
- Normaliser dei tre første avsnitta av ”Forteljing av Knut K. Homme”. Bruk http://www.vallemal.no/main.jsp.
- Ved hjelp av måltrekka vi har vore igjennom, skal du beskrive Valledialekten. Dette skal vere ein kort tekst. Illustrer med døme frå ”Forteljing av Knut K. Homme”
Maten æ 'kji så viktig'e fysst an æ mett'e å hèv' nóg av 'ó, men fysst an æ solten å inkji hève matbiten, då æ dèt det viktigaste i verdinn for åkkå. Nò gange mi i handelsbúó å blé åkkå mat'e ó' stappfudde hyllu, å dei fléste tenkje vel mindri på kvæ som skaffar maten, ko det krèv'e av arbeid å aire innsatsfaktóra. ¨
Maten er ikkje så viktig når man er mett og har nok av det, men når man fyrst er svolten, å ikkje har matbete då er det viktigaste i verda for dei. Nokon gonger går eg i butikken kor det finns god mat, i fulle hyller, og dei fleste tenkjer vel mindre på kven som skaffar maten, og kva som krevjast av andre innsatsfaktorar.
Men mi sku 'kji så langt ti' bakers i tíinn førr'ell kvær laut skaffe si maten sjav'e, i allfall på bygdó. Å då va hausti avgjèrandi for den lange vetretíí. Kvendagsmaten va' brau å graut'e, graut'e å brau. Men ti' jóle laut da have nåkå sjessi, nåkå spisielt. Å då våre mange ti' heis ette jólefisk'e, dissom da inkji ha' vòre på gåttæ å fengje fisk'e då.
Men du skal ikkje så langt tilbake i tid, før ein måtte skaffe maten si sjølve. Og då var hausten avgjerande for den lange vinteren. Kvardagsmaten var brød og graut, graut og brød. Men til jul da har vi noko som er ekstra godt, noko spesielt. Og da var det mange som drog til fjells, etter julefiske, ettersom det ikkje hadde vore gåttæ, og det går ikkje å fange fisk då.
Jólefiskjen laut helst'e vère stór'e å rau'e, å då laut an på hågheian. Fyre jól ha' fókk tòlig gó' tíd, å da kunna vère borti nåkå dage. Búin våre kalde å dagan stutte, så an måtte klæ seg godt å dytte seg mæ tjell å fyddu ell' ruggu om néttan. Mæ eldskjíni flakka på dei timra veggjó, fudde av nomn, varte det fortålt mang' a sòge - dei lange kveldí.
Julefisken skulle helst vere stor og raud, og den fann du på høgfjellet. Før jul då har familien rimeleg god tid, da kunne dei vere borte i nokre dagar. Hytta var kald på dagen, som var dumt, og ein måtte kle seg godt med ullteppe og sengeteppe av skinnfellar eller sengeteppe av garn om natta. Når flammane flakka på veggene, fulle av namn, vart det forteld mange historiar til seint på kveld.
2)
I Valle kommune som ligg i Setesdal, har dei ein eiga dialekt. Dei har dette særeigne talemålet som har halde seg temmeleg uforandra fram til våre dagar. Mykje av talemålet liknar på gamalnorsken. Valle dialekten er ein vestnorsk dialekt. Den går under kategorien ”geolekt” som avheng av geografi. Kjennetekn på denne dialekten er høgtonar som brukast i Nord-Noreg og i Vest Noreg. Eksemplar på dette er ”Solten” eller ”maten”. Dei brukar også tungespiss R, eller rulle R. Det kan ein høyre på ord som ”ruggo”. Ein høyrar det tydeleg på klippet vi høyrde av teksten. Andre plassar som Nord-Noreg brukar ein Rulle-R. Når det gjeld Infinitiv endinga, E- infinitiv, som i ”Krev-e”, "Sjav`e”, stor’e” skaffe”. . I personleg pronomen ein tal, brukar dei e, eg, æ æg. Til personleg pronomen 2, brukar dei me og mi. Dei har også tjukk L, R og D.
- Normaliser dei tre første avsnitta av ”Forteljing av Knut K. Homme”. Bruk http://www.vallemal.no/main.jsp.
- Ved hjelp av måltrekka vi har vore igjennom, skal du beskrive Valledialekten. Dette skal vere ein kort tekst. Illustrer med døme frå ”Forteljing av Knut K. Homme”
Maten æ 'kji så viktig'e fysst an æ mett'e å hèv' nóg av 'ó, men fysst an æ solten å inkji hève matbiten, då æ dèt det viktigaste i verdinn for åkkå. Nò gange mi i handelsbúó å blé åkkå mat'e ó' stappfudde hyllu, å dei fléste tenkje vel mindri på kvæ som skaffar maten, ko det krèv'e av arbeid å aire innsatsfaktóra. ¨
Maten er ikkje så viktig når man er mett og har nok av det, men når man fyrst er svolten, å ikkje har matbete då er det viktigaste i verda for dei. Nokon gonger går eg i butikken kor det finns god mat, i fulle hyller, og dei fleste tenkjer vel mindre på kven som skaffar maten, og kva som krevjast av andre innsatsfaktorar.
Men mi sku 'kji så langt ti' bakers i tíinn førr'ell kvær laut skaffe si maten sjav'e, i allfall på bygdó. Å då va hausti avgjèrandi for den lange vetretíí. Kvendagsmaten va' brau å graut'e, graut'e å brau. Men ti' jóle laut da have nåkå sjessi, nåkå spisielt. Å då våre mange ti' heis ette jólefisk'e, dissom da inkji ha' vòre på gåttæ å fengje fisk'e då.
Men du skal ikkje så langt tilbake i tid, før ein måtte skaffe maten si sjølve. Og då var hausten avgjerande for den lange vinteren. Kvardagsmaten var brød og graut, graut og brød. Men til jul da har vi noko som er ekstra godt, noko spesielt. Og da var det mange som drog til fjells, etter julefiske, ettersom det ikkje hadde vore gåttæ, og det går ikkje å fange fisk då.
Jólefiskjen laut helst'e vère stór'e å rau'e, å då laut an på hågheian. Fyre jól ha' fókk tòlig gó' tíd, å da kunna vère borti nåkå dage. Búin våre kalde å dagan stutte, så an måtte klæ seg godt å dytte seg mæ tjell å fyddu ell' ruggu om néttan. Mæ eldskjíni flakka på dei timra veggjó, fudde av nomn, varte det fortålt mang' a sòge - dei lange kveldí.
Julefisken skulle helst vere stor og raud, og den fann du på høgfjellet. Før jul då har familien rimeleg god tid, da kunne dei vere borte i nokre dagar. Hytta var kald på dagen, som var dumt, og ein måtte kle seg godt med ullteppe og sengeteppe av skinnfellar eller sengeteppe av garn om natta. Når flammane flakka på veggene, fulle av namn, vart det forteld mange historiar til seint på kveld.
2)
I Valle kommune som ligg i Setesdal, har dei ein eiga dialekt. Dei har dette særeigne talemålet som har halde seg temmeleg uforandra fram til våre dagar. Mykje av talemålet liknar på gamalnorsken. Valle dialekten er ein vestnorsk dialekt. Den går under kategorien ”geolekt” som avheng av geografi. Kjennetekn på denne dialekten er høgtonar som brukast i Nord-Noreg og i Vest Noreg. Eksemplar på dette er ”Solten” eller ”maten”. Dei brukar også tungespiss R, eller rulle R. Det kan ein høyre på ord som ”ruggo”. Ein høyrar det tydeleg på klippet vi høyrde av teksten. Andre plassar som Nord-Noreg brukar ein Rulle-R. Når det gjeld Infinitiv endinga, E- infinitiv, som i ”Krev-e”, "Sjav`e”, stor’e” skaffe”. . I personleg pronomen ein tal, brukar dei e, eg, æ æg. Til personleg pronomen 2, brukar dei me og mi. Dei har også tjukk L, R og D.
Utsikten over Valle
